5 اشتباه مهندسی فاجعه بار - وبلاگ صبوحا

به گزارش وبلاگ صبوحا، مهندسان نقش عمده ای در تغییر رویکردهای جهانی داشته اند. نوآوری ها و اختراعات چند دهه گذشته را می توان از بسیاری جهات، باورنکردنی دانست.

اما در این میان، فاجعه های مهندسی غم انگیز و فراموش نشدنی نیز اتفاق افتاده اند. این فاجعه ها که عموما ناشی از عواملی همچون نقص در طراحی، ارزیابی های ضعیف یا بیش از حد، دانش ناکافی و سایر عوامل بوده اند در عین حال فرصتی برای یادگیری از اشتباهات نیز هستند تا چنین حوادثی در آینده تکرار نشوند. در ادامه تعدادی از قابل توجه ترین حوادث فاجعه بار ناشی از اشتباهات مهندسی را مرور نموده ایم.

حادثه هیندنبورگ

در سال 1316 شمسی/ 1937 میلادی، هیندنبورگ، کشتی هوایی مسافربری آلمانی که از فرانکفورت آلمان راهی فرودگاه جی بی ام دی ال لیک هرست آمریکا بود، در اثر برخورد با دکل زمینی در شهر منچستر ایالت نیوجرسی آتش گرفت و سقوط کرد.

طی این حادثه که به سانحه هیندنبورگ شهرت یافت، 13 مسافر، 22 نفر از خدمه کشتی هوایی و همچنین 1 نفر از کارگرانی که روی زمین در حال یاری بودند کشته شدند.

به گفته محققان آمریکایی و آلمانی که این سقوط را آنالیز کردند، آتش سوزی به دلیل تخلیه الکترواستاتیک رخ داد که به احتراق گاز هیدروژنِ نشت یافته منجر شد. این واقعه سبب بازنگری در قوانین مربوط به استفاده از کشتی هوایی برای حمل ونقل و سرشروعی برای منسوخ شدن استفاده از کشتی های هوایی شد.

فروریختن پل کبک در کانادا

پل کبک کانادا درواقع دو بار فروریخت. در فاجعه اول که سال 1286 شمسی/ 1907میلادی رخ داد، یک کارگر در حال پرچ زدن روی بخش جنوبی پل بود که متوجه شد پرچی که حدود یک ساعت پیش آن را نصب نموده بود نصف شده است.

چند ثانیه نگذشت که یکباره پل فولادی بزرگ به داخل رودخانه فرو ریخت. از 86 کارگری که روی این سازه فولادی مشغول به کار بودند فقط 11 نفر جان سالم به در بردند.

فاجعه دوم در سال 1295/ 1916 رخ داد. دولت کانادا که مدیریت و اجرای ساخت پل را خود به دست گرفته بود، پل را با بازوهای کنسولی سنگین تر بازطراحی کرد؛ اما هنگام بلندکردن، دهنه میانی پل سقوط کرد و جان 13 نفر را نیز گرفت.

پس از این حادثه، ایده سوگندنامه اخلاقی از سوی مهندسان کانادایی مطرح شد؛ همانند سوگندنامه بقراط. هدف از برگزاری این آیین، مطلع سازی تازه مهندسان از اهمیت اجتماعی حرفه خود بود. در سرانجام این مراسم به تازه مهندسان انگشتر فولادین اهدا می گردد تا یادآور نقش حرفه ای، اخلاقی و اجتماعی آنها باشد.

حادثه آپولو13

آپولو13 سومین کوشش ناسا برای فتح ماه بود. اما هرگز به مقصد نرسید و فضانوردان در این ماموریت از دور نظاره گر ماه بودند.

هرچند این ماموریت ناپیروز بود اما ناسا آن را پیروز ترین شکست خود می داند. زیرا توانست با اتخاذ راه چاره مناسب جان فضانوردان را از مرگ حتمی نجات دهد. مأموریت آپولو13 در بهار 1348 شروع شد. دو روز از پرتاب نگذشته بود که در 24 فروردین در فاصله 322 هزار کیلومتری زمین، فضانوردان متوجه سیگنال هشداری مبنی بر کاهش فشار در مخزن اکسیژن شدند.

برای جلوگیری از ته نشین شدن اکسیژن باید گاز درون مخزن گرم شده و با یاری یک فن به گردش درمی آمد. اما هم زدن مخزن اکسیژن باعث اشتعال عایق سیم آسیب دیده داخل آن شد.

لحظه ای بعد تمام فضاپیما به لرزه درآمد. بروز یک انفجار، محتوای مخازن اکسیژن ماژول فضایی را وارد فضا کرد. همه کوشش کنترلگرهای ماموریت این بود که خدمه را زنده به زمین برگردانند. آنها در 28 فرودین 1348 پیروز به انجام این کار شدند.

فاجعه چرنوبیل

این حادثه در ششم اردیبهشت 1365 و در طی آزمایش سیستم های ایمنی راکتور شماره 4 نیروگاه هسته ای چرنوبیل اکراین رخ داد. متصدیان رآکتور برای انجام آزمایش قطعی برق، سیستم ایمنی رآکتور را غیرفعال کردند. هدف متصدیان این بود که بدانند آیا توربین ها هنگام قطع برق قادر به فراوری برق کافی برای ادامه کار نیروگاه خواهند بود یا خیر.

نتیجه این اقدام از کنترل خارج شدن رآکتور و انفجار هسته آن بود. هسته رآکتور در اثر انفجار شدید بخار آب، از هم گسیخته و به دنبال آن دچار آتش سوزی شد. در اثر این حادثه مقادیر زیادی آلاینده رادیواکتیو به مدت 9روز در هوا منتشر شد. عملیات آتش سوزی و پاکسازی، صدها نفر را به کام مرگ کشاند و میلیون ها نفر دیگر را در اتحاد جماهیر شوروی سابق و در مناطقی از اروپا در معرض تشعشعات خطرناک قرار داد. بعضی گزارش ها تعداد تلفات بر اثر سرطان ناشی از این حادثه را بین 30هزار تا 60 هزار نفر اعلام نموده ا ند.

فاجعه بوپال هند

در سحرگاه 12 آذر 1363/ سوم دسامبر سال 1984، ابر مسموم ناشی از نشت نوعی گاز سمی خطرناک به نام متیل ایزوسیانید (MIC) از کارخانه حشره کش سازی شرکت آمریکایی یونیون کارباید بر فراز شهر بوپال هند به حرکت درآمد و یکی از وخیم ترین فاجعه های صنعتی دنیا را رقم زد. این فاجعه چند هزار کشته و بیش از 300 هزار بیمار برجای گذاشت که بسیاری از آنها کاملا معلول شدند و در شرایط دشواری زندگی می نمایند.

بیشتر متخصصانی که حادثه را مورد آنالیز قرار داده اند، علت اساسی آن را ورود مقادیر زیادی آب به مخازن متیل ایزوسیانید و افزایش درجه حرارت و فشار ناشی از آن اعلام کردند. بر اثر این حادثه تقریبا 40 تن گاز به محیط رها شد و بیش از ده ها هزار نفر را تحت تأثیر قرار داد. یونیون کارباید در بوپال اکنون کارخانه ای متروکه است. اما به گفته بعضی هنوز حدود 25 تن مواد سمی در محل باقی مانده است.

مترجم: یاسمین مشرف

دانش / روزنامه وبلاگ صبوحا

منبع: interestingengineering.com