هرآنچه که باید راجع به ام آر آی بدانیم - وبلاگ صبوحا

به گزارش وبلاگ صبوحا، ام آر آی یا روش تصویر برداری با تشدید مغناطیس (MAGNETIC RESONANCE IMAGING MRI) یکی از روش های پیشرفته تصویر برداری پزشکی است . با استفاده از این روش می توان تصویر بافت های درونی بدن را دید و از آن طریق مسائل و بیماری های اعضاء بدن را تشخیص داد .

ام آرآی(MRI) چیست ؟

ام آرآی (MRI) یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (Magnetic Resonance Imaging) یک روش تصویربرداری پزشکی است که در آن از یک میدان مغناطیسی به همراه امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از اعضای بدن استفاده می گردد.

دستگاه ام . آر. آی یک محفظه استوانه ای بزرگی است که از طریق آهن ربا احاطه شده اند. وقتی بیمار در داخل دستگاه ام آرآی دراز می کشد، میدان مغناطیسی موقتا مولکول های آب را در بدن هم تراز می نماید.

امواج رادیویی نیز باعث می گردد که این اتم های هم تراز سیگنال های ضعیفی فراوری نمایند که برای ایجاد تصاویر ام آرآی مورد استفاده قرار می گیرد. دستگاه ام آرآی بعلاوه می تواند تصاویر سه بعدی نیز ایجاد کند که از زوایای مختلفی قابل مشاهده است.1

انواع ام آر آی

در ادامه درباره رایج ترین آزمایش های ام آر آی که برای نقاط مختلف بدن تجویز می گردد صحبت خواهیم کرد.

ام آر آی مغز و نخاع

ام آرآی رایج ترین روش تصویربرداری برای مغز و نخاع است. ام آرآی اغلب برای کمک به تشخیص این بیماری ها به کار می رود:

آنوریسم مغزی(کلاف عروقی مغز)

اختلالات چشم و گوش داخلی

بیماری ام اس (MS)

اختلالات نخاعی

سکته

تومور

آسیب مغزی ناشی از ضربه به سر

اف ام آرآی (fMRI) یا ام آر آی عملکردی نوع خاصی از ام آرآی است که برای مقدار گیری و سنجش عملنمودهای مغز به کار گرفته می گردد. در این روش تصاویری از جریان خون در منطقه ها مختلف مغز ایجاد می گردد تا تعیین گردد در هنگام انجام هر کاری چه نواحی از مغز فعال می گردد.

این روش تصویربرداری برای شناسایی نواحی مختلفی که مسئول انجام حرکات گفتاری و حرکتی در مغز افرادی که قرار است جراحی مغز شوند به کار می رود. از اف ام آرآی برای ارزیابی آسیب دیدگی های ناشی از ضربه به سر یا اختلالاتی مانند بیماری آلزایمر نیز استفاده می گردد.

ام آرآی قلب و رگ های خونی

ام آرآی قلب یا عروق خونی برای ارزیابی موارد زیر به کار می رود:

مقدار و عملکرد بطن های قلب

ضخامت و حرکات دیواره های قلب

شدت آسیب دیدگی ناشی از حملات یا بیماری های قلبی

مسائل ساختاری در آئورت، مانند آنوریسم

التهاب یا انسداد رگ های خونی

ام آرآی سایر اعضای بدن

ام آرآی برای ارزیابی انواع تومورها یا سایر ناهنجاری های در بسکمک از اعضای بدن به کار می رود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

کبد و مجاری صفراوی

کلیه ها

طحال

لوزالمعده

رحم

تخمدان

پروستات

ام آر آی استخوان ها و مفاصل

ام آر آی می تواند به آنالیز موارد زیر کمک رساند که عبارتند از:

ناهنجاری های مفصلی ناشی از آسیب های ضربه ای یا ناشی از حرکات تکراری مانند پارگی غضروف یا رباط ها

ناهنجاری دیسک کمر

عفونت استخوان

تومورهای استخوانی و بافت نرم

ام آرآی پستان

ام آر آی می تواند همراه با تصویربرداری ماموگرافی برای تشخیص سرطان پستان به خصوص در زنانی که دارای بافت متراکم پستان هستند یا ممکن است در معرض ابتلا به این بیماری باشند مورد استفاده قرار گیرد.1

طرز کار ام آر آی چیست

امواج مورد استفاده در ام آر آی از جنس امواج رادیویی و مغناطیسی هستند که ضرری برای بدن ندارند. ام آر آی از این واقعیت فیزیکی استفاده میکند که پروتون هایی که در هسته اتم ها قرار گرفته اند مانند کره زمین در حول محور ود با سرعت زیادی میچرخند و در نتیجه یک میدان معناطیسی در اطراف خود تشکیل میدهند.

در ام آر آی بیمار در یک میدان مغناطیسی بسیار قوی قرار میگیرد. این میدان موجب میگردد محور چرخش پروتون های هسته اتم ها در تمام بافت های بدن (بخصوص پروتون هایی که در هسته مولکول آب قرار دارند) در امتداد خطوط میدان مغناطیسی ام آر آی قرار گیرند.

سپس امواج رادیویی خاصی به سوی بدن بیمار تابانده میگردد. این امواج که بصورت پالس فرستاده میشوند موجب میگردند تا محور چرخش پروتون ها کمی تغییر کند.

با اتمام پالس ردیویی، محور چرخش پروتون مجددا در امتداد خطوط میدان مغناطیس برمیگردد. این برگشت موجب ایجاد یک موج رادیویی (الکترومغتاطیسی) تازه میگردد.

سپس این امواج رادیویی ثانویه که از تک تک پروتون ها ساطع میشوند به از طریق گیرنده های دستگاه ام آر آی دریافت شده و به کامپیوتر آن ارسال میگردند. کامپیوتر ام آر آی بسیار پرقدرت و با توان محاسباتی بالا است.

در این کامپیوتر امواج دریافت شده بسرعت تحلیل شده و سپس تصاویری براساس این تحلیل ها ساخته میگردد که پزشک آنها را بر روی مانیتور دستگاه میبیند و در صورت لزوم آنها را چاپ میکند.

در کامپیوتر ام ار آی تعیین میگردد که چه جاهایی از بدن موج رادیویی بیشتری از خود ساطع نموده اند. هرچه شدت موج دریافتی از نقطه ای از بدن بیشتر باشد نشانه تراکم بیشتر پروتون در آن نقطه است و چون فراوان ترین اتم بدن که پروتون دارد اتم هیدروژنی است که در مولکول آب واقع شده است پس هرجایی که موج رادیویی بیشتری ارسال نموده است در واقع آب بیشتری داشته است.

در واقع کاری که ام آر آی انجام میدهد اینست که نشان دهد در چه نقاطی ار بدن آب بیشتری وجود دارد. چون غلظت مولکول آب در بافت های بدن فرق دارد و با بیمار شدن بافت ها این غلظت باز هم تغییر میکند میتوان با استفاده از اطلاعات دریافتی تصویر بسیار دقیقی از شکل بافت های گوناگون بدن ایجاد کرد.

ام آر آی یک روش تصویربرداری دقیق و پرقدرت برای تشخیص مسائل و بیماری های بافت های بدن است.

یکی از نقاط تمایز این روش با سی تی اسکن در این است که در ام آر آی تصاویر بافت های نرم مانند غضروف، تاندون، لیگامان، عصب و رگ ها بسیار واضح و دقیق دیده میشوند و این روش تصویربرداری بخصوص برای تشخیص بیماری های این بافت ها مفید است.2

کاربرد های رایج MRI

تصویربرداری MRI از بدن برای ارزیابی موارد زیر انجام می گردد:

اندام های قفسه سینه و شکم - از جمله قلب، کبد، مجاری صفراوی، کلیه ها، طحال، روده، لوزالمعده و غدد فوق کلیوی

اندام های لگنی از جمله مثانه و اندام های فراوری مثل مانند رحم و تخمدان در زنان و غده پروستات در مردان

رگهای خونی (مانند آنژیوگرافی MRI)

گره های لنفاوی

پزشکان از معاینه ام آی آر MRI برای کمک به تشخیص یا نظارت بر درمان بیماری های مختلف استفاده می نمایند. این بیماری ها مانند:

تومورهای قفسه سینه، شکم یا لگن.

بیماری های کبد، مانند سیروز، و ناهنجاری های مجاری صفراوی و پانکراس

بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو.

مسائل قلبی، مانند بیماری مادرزادی قلب.

ناهنجاری عروق خونی و التهاب عروق (واسکولیت).

جنین در رحم یک زن باردار.3

خطرات و عوارض ام آر آی چیست؟

به این جهت که در روش تصویربرداری ام آرآی از آهنرباهای بسیار قوی استفاده می گردد، در صورتی که بدن فلزی وجود داشته باشد، ممکن است که برای فرد مسائلی به وجود بیاید. اجسام فلزی حتی اگر جذب آهنربا نشوند، بازهم ممکن است موجب مخدوش شدن تصاویر ام آرآی شوند.

قبل از انجام ام آرآی پرسشنامه ای در اختیار بیمار قرار داده می گردد که در آن در خصوص دستگاه های فلزی یا الکترونیکی کار گذاشته شده در بدن سوالاتی گنجانده شده است. بنابراین، تا زمانی که فرد دارای دستگاه یا اجسام فلزی در بدن باشد که برای آزمایش ام آرآی بی خطر نباشند، ممکن است ام آرآی انجام نگیرد. این اجسام و دستگاه ها می توانند شامل موارد زیر باشند:

پروتزهای فلزی مفصل

دریچه های مصنوعی قلب

دفیبریلاتور های قلبی قابل کاشت (دستگاه الکتروشوک)

پمپ های قابل کاشت برای انفوزیون دارو

ایمپلنت های تحریک نماینده عصبی

ضربان ساز قلب

گیره های فلزی

سنجاق، پیچ، صفحه، استنت یا منگنه جراحی فلزی

ایمپلنت حلزونی گوش

گلوله، تَرکش یا هر نوع قطعه فلزی دیگر

وسیله داخل رحمی

اگر بیمار دارای خالکوبی یا آرایش دائمی باشد، باید پیش از آزمایش ام آرآی از پزشک در خصوص تاثیرگذاری آن سوال کند. زیرا بعضی جوهرهای تیره حاوی مقادیری فلز هستند.

در صورتی که فرد احتمال می دهد باردار باشد، باید قبل از اسکن ام آرآی پزشک را آگاه سازد. زیرا هنوز تاثیر میدان های مغناطیسی بر روی جنین تعیین نیست و ممکن است اثر سوئی روی نوزاد بگذارد. پزشک ممکن است در این صورت از یک روش دیگر استفاده کند یا اینکه آزمایش ام آرآی را به تعویق بیاندازد.

بعلاوه در صورتی که فرد در دوران شیردهی واقع شده است، خصوصا اگر قرار است که در طی تصویربرداری ام آرآی مواد حاجب پرتونگاری دریافت کند، بهتر است که موضوع را با پزشک معالج خود در میان بگذارد.

بعلاوه در خصوص مسائل کلیوی و کبد نیز بهتر است که به پزشک اطلاع داده گردد. زیرا در صورتی که فرد دارای مسائلی در این اندام ها باشد، پزشک ممکن است استفاده از مواد حاجب را محدود کند تا مسائل بیشتری برای فرد به وجود نیاید. 3

پینوشتها

1.www.drdr.ir

2.www.iranorthoped.com

3.www.marcopacs.com

منبع: راسخون