دو خوراکی ضد هم که اصفهانی ها با هم می خورند! - وبلاگ صبوحا

به گزارش وبلاگ صبوحا، خبرنگاران : گوشفیل برای بیشتر مردم ایران، یک شیرینی مناسبتی است که در ماه رمضان و در کنار زولبیا و بامیه طبخ و عرضه می گردد؛ اما در اصفهان ، در همه روزهای سال می توان از فروشگاه های کوچک و بزرگ شهر، گوشفیل خرید یا در کافه و رستوران آن را نوش جان کرد.

فاطمه حکمت شعار: نه تنها شکل ظاهری گوشفیل اصفهانی با دیگر اقسام این شیرینی شربتی در سایر شهرها تا حدودی تفاوت دارد، بلکه شیوه سرو آن نیز فرق دارد. شاید عجیب باشد که بتوان گوشفیل را با نوشیدنی به غیر از یک فنجان چای گرم و تازه دم همراه کرد. عجیب تر از آن، شاید غیرقابل تصور باشد که شیرینی را با طعم شور و ترش آمیخت و از خوردن آن لذت برد.

این قاعده به ظاهر عجیب برای اصفهانی ها کاملا طبیعی، دلچسب و دوست داشتنی است. مردمان این شهر، شیرینی بسیار زیاد گوشفیل، باقلوا و حتی زولبیا و بامیه را با یک لیوان دوغ خنک محلی تعدیل می نمایند و این ترکیب خاص و خوشمزه را به مهمانان خود نیز پیشنهاد می دهند. دوغ و گوشفیل در اصفهان یک میان وعده کاملا معمولی و رایج است که در جشن های مذهبی چون نیمه شعبان نیز به سراغ آن می فرایند.

با این حال، ترکیب دو طعم کاملا متضاد برای بسیاری از افراد نه تنها خاص و عجیب، بلکه غیرممکن به نظر می رسد. تجربه ای غیر منتظره که با یک بار چشیدن یا به مذاق جان افراد خوش می آید و جایش را به سادگی در دل باز می نماید یا آن ها برای همواره از خود دور می نماید!

ترکیب دو طعم کاملا متفاوت ترش و شیرین، شاید کمی عجیب به نظر برسد. ترکیبی که به خلق مزه ای غیر منتظره و متمایز ختم می شود و برخلاف تصور عامه، نظرات بسیاری را نیز به خود جلب می نماید. گوشفیل چرب و شیرین وقتی در کنار دوغ ترش و شور می نشیند، به انفجار مزه های مختلف در دهان منجر شده و تجربه ای خاص، دلچسب و غیرقابل پیش بینی را به ارمغان خواهد آورد.

خاستگاه شیرینی گوشفیل را شهر اراک می دانند؛ اما میان وعده خاص و خوشمزه دوغ و گوشفیل را به نام شهر اصفهان می شناسند

چنین طعم منحصربه فردی را تنها در شهری منحصربه فرد چون اصفهان باید یافت. مرکز تاریخ و فرهنگ و هنر ایرانی که فرهنگ غذایی متفاوتی را با هنرمندی تمام در تاریخ این سرزمین رقم زده است. گوشفیل در اصفهان تنها یک شیرینی شربتی مخصوص ماه رمضان نیست و اهالی این شیرینی گاه مناسبتی را در کنار دوغ غلیظ محلی همراه با نعنا و گل سرخ و موسیر سرو می نمایند تا طبع هردو خوراکی را تعدیل نموده باشند.

علاوه بر اصفهان، مردمان شهر اراک نیز علاقه عجیبی به دوغ و گوشفیل دارند؛ اما نام این ترکیب با شهر اصفهان پیوندی دیرینه دارد. هرچند که خاستگاه شیرینی گوشفیل را شهر اراک می دانند و گفته می شود که گوشفیل اراکی، به زودی در لیست میراث فرهنگی ناملموس کشور نیز به ثبت خواهد رسید.

در باب وجه تسمیه این شیرینی اراکی نیز روایتی وجود دارد که به عصر ناصری برمی شود. نقل است که ناصرالدین شاه و همراهانش در شب اول ماه رمضان وارد اراک می شوند. شاه کنار سفره غذا، شیرینی بیضی شکلی می بیند که قسمتی از آن کشیده تر از سمت مقابل به نظر می رسد. به اطرافیان می گوید که این شیرینی به گوش فیل شباهت دارد. سپس تصویری از گوش فیل را که در هندوستان دیده بود، روی کاغذ می کشد و از قناد می خواهد فردا به این شکل شیرینی را آماده سازد. قناد نیز چنین می نماید و از آن پس، شیرینی گوشفیل نیز در کنار دیگر شیرینی های سنتی می نشیند.

علاوه بر گوشفیل، باقلوای مخصوص اصفهان را نیز با دوغ سرو می نمایند که بسیار خوش طعم و لذیذ توصیف می شود. باقلوای اصفهان از سایر باقلواها بزرگ تر و بسیار شیرین است؛ با خمیر مخصوصی آماده می شود و معمولا آن را با فیلینگ گردو و دارچین و به صورت داغ، همراه با دوغ خنک سرو می نمایند. از این جهت آن را با دوغ می خورند تا شیرینی اش ملایم شود و به اصطلاح، دل را نزند.

همراهی دوغ با گوشفیل، هرچند در نگاه اول عجیب و غریب باشد، معمولا افرادی که نسبت به طعم آن مقاومت دارند را نیز شگفت زده خواهد نمود. بنا بر مستندات موجود، این همراهی قدمت دیرینه دارد و ریشه سرو هم زمان دوغ و گوشفیل در اصفهان را تقریبا به عصر صفویه و دوره شاه عباس نسبت می دهند. گفته می شود که ابوعلی سینا و شیخ بهایی نیز از خواص آن یاد نموده اند.

فروشندگان اصفهانی بر این عقیده اند که از آنجایی که طبع دوغ سرد است و گوشفیل برخلاف آن، طبیعت گرمی دارد؛ از کنار هم قرار گرفتن این دو، خوراکی خوشمزه و دوست داشتنی حاصل می شود. در واقع، شوری و شیرینی دوغ و گوشفیل، یکدیگر را تلطیف نموده و در نهایت، طعمی خاص و ماندگار را در خاطر به یادگار می گذارد.

بعضی بر این عقیده اند که علاوه بر طعم متفاوت، دوغ و گوشفیل اصفهان از خواص درمانی نیز برخوردار است. گفته می شود که ترکیب طعم شور و شیرین، مانند سرم قندی نمکی عمل نموده و فشار خون را تنظیم می نماید. ازاین رو، این خوردنی ویژه اصفهانی را به افراد با فشار خون پایین توصیه می نمایند.

گفته می شود دوغ و گوشفیل مانند سرم قندی نمکی در تنظیم فشار خون موثر است و با ترکیب دو خوراکی گرم و سرد، طبع بدن را معتدل می نماید

از سوی دیگر و بنا بر طب سنتی ایرانی، هر انسان مزاج طبیعی ویژه خود را دارد که عملکرد بدن او را تحت الشعاع قرار می دهد. تدابیر ویژه ای در انتخاب خوراک ضروری است تا طبع بدن سرد و گرم نشود و سلامت جسمانی به خطر نیفتد. انتخاب دوغ و گوشفیل نیز بر همین اساس شکل گرفته و طبع سرد دوغ در کنار طبع گرم گوشفیل، خوراکی معتدل را به ارمغان خواهد آورد.

خواص دوغ نیز بر هیچکس پوشیده نیست؛ نوشیدنی مفیدی که به خصوص در هوای گرم، سلامت عمومی بدن را تامین می سازد. طبیعت سرد این نوشیدنی سنتی، علایم گرمازدگی، خستگی و عطش را رفع نموده و میکروارگانیسم های زنده و مفید موجود در آن، از رشد و تکثیر باکتری های مضر دستگاه گوارش پیشگیری می نماید. علاوه بر موارد ذکر شده، حضور دوغ با این خواص شگفت انگیز در کنار یک خوردنی چرب و شیرین، مانع از تجمع بیش از مقدار چربی در عروق خونی می شود.

این روزها، گوشفیل و دوغ در انواع رستوران ها، کافه ها و اغذیه فروشی های اصفهان یافت می شود؛ با این حال، اگر برای بار اول قصد امتحان کردن این خوردنی عجیب و خوشمزه را دارید، باید به سراغ قدیمی ترین و معروف ترین مغازه شهر بروید که به طور خاص، تنها به فروش این خوردنی می پردازد.