به خاطر چند دکمه بیشتر؟!، نقدی بر برنامه عصر جدید - وبلاگ صبوحا

به گزارش وبلاگ صبوحا، شبکه سه از شامگاه شنبه (17 اسفند ماه) نخستین قسمت اصلی از عصر جدید را در حالی روی آنتن برد که این برنامه چند روزی است با پخش قسمت های مقدماتی همراه است که تا به امروز برای کمتر برنامه تلویزیونی در صداوسیما معمول و مرسوم بوده است.

در کنار محدودیت هایی که از همان ماه های نخست فراوری و پخش برنامه عصر جدید، برای دیگر طرح های برنامه سازی با موضوع استعدادیابی در صداوسیما اعمال شد، شبکه سه سیما که به نظر می رسد سال جاری هم حساب ویژه ای روی این برنامه باز نموده است، در اقدامی کم سابقه حتی زمان قابل توجهی از آنتن خود در ساعات پیک مخاطب را به برنامه ای مجزا اختصاص می دهد تا تغییرات جزئی برنامه عصر جدید (در حد اضافه شدن چند دکمه و ...) را تشریح کند!

اقدام تلویزیون درخصوص ممنوعیت تایید طرح هایی که با موضوع استعدادیابی در حد و اندازه های عصر جدید در دیگر شبکه های تلویزیونی ارائه می شوند، از همان روزهای پخش فصل نخست با انتقادهایی از سوی بعضی گروه های برنامه ساز همراه و از آن به عنوان انحصارطلبی یک شبکه و برنامه تعبیر شد؛ خصوصا که این برنامه نسخه دست چندم از نمونه های مشابه خارجی بود که از مدت ها قبل در بسیاری از شبکه های تلویزیونی جهان فراوری و پخش می شد.

اما در این میان این پرسش ها مطرح است که آیا اختصاص فرصت های ویژه به یک برنامه تلویزیونی در یک شبکه خاص، مانعی برای رقابت برابر با سایر برنامه ها نیست و یا اینکه این اقدام، نوعی انحصارطلبی تلقی نمی گردد که به مرور فرصت خلاقیت و انگیزه دیده شدن را از سایر هنرمندان و برنامه سازان تلویزیون خواهد گرفت؟

خبرنگار وبلاگ صبوحا در گفت وگویی با دکتر بیتا شاه منصوری ـ استاد ارتباطات ـ که پیشتر در نشست هایی با موضوع نقد و آنالیز برنامه عصر جدید حاضر بوده، این پرسش ها را مطرح نموده است.

این مدرس دانشگاه می گوید: از منظر رسانه، باید گفت برنامه عصر جدید کار خودش را انجام می دهد، دیده هم می گردد و در حقیقت مردم و جوانان را کمی قلقلک می دهد که بیایند و توانمندی های خود را پیدا نمایند، اما به جای اینکه زمانی از آنتن پرمخاطب برنامه به شرح یک دکمه در پشت صحنه و عوامل اختصاص پیدا کند، بهتر است این حجم کم گردد و بیشتر بر روی بحث اجتماعی و نشاط اجتماعی آن تمرکز نمایند.

وی تاکید می نماید: اگر قرار باشد این برنامه یک امتیاز و یک برگ برنده داشته باشد، همان نشاط اجتماعی است که به جامعه تزریق می نماید. در غیر این صورت، با اضافه کردن موارد دیگر به تکرار و فاز تجاری می افتد و بعد از مدتی هم از بین می رود.

این استاد فرهنگ و رسانه در عین حال هشدار می دهد: جامعه، جامعه غمگینی است و برنامه عصر جدید هم بیش از هر چیز دیگری می تواند بر روی نشاط اجتماعی تمرکز داشته باشد و تاثیرگذار باشد.

او در پاسخ به اینکه آیا رقابت برابری میان برنامه ای مانند عصر جدید با سایر برنامه های تلویزیونی در ساختار و بسترهای لازم برای برنامه سازی دیده می گردد؟ می گوید: صداوسیما یک نظام ملوک الطوایفی دارد. بعضی برنامه سازان در آن از حمایت های بیشتر و همچنین از رانت های حمایتی بالاتری برخوردارند. گاهی اوقات ضعیف ترین برنامه ها ساخته می گردد اما کسی ایرادی به آن ها نمی گیرد. اما به نظر می رسد اصل قضیه در بحث رقابت، مربوط به حمایت های اقتصادی است و این بحث حمایت اقتصادی است که بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. شاید برای بعضی از برنامه سازان، به واسطه دامنه ارتباطی بیشتری که دارند و همچنین به دلیل حمایت های اقتصادی قوی تری که در برنامه شان وجود دارد، این اتفاق می افتد.

شاه منصوری در همین زمینه به حجم تبلیغات گسترده ای اشاره می نماید که در بین برنامه های پربیننده، منجر به آزار مخاطب می گردد و در این زمینه یادآور می گردد: شما در آخرین برنامه طنزی که از آقای مهران مدیری پخش شد، حجم بالای تبلیغات رگباری و آگهی ها را می دیدید که مخاطب از آنها آسایش نداشت. برنامه، توسط تبلیغات بمباران شده بود!

این مدرس دانشگاه در عین حال اضافه می نماید: باید گفت افرادی مانند احسان علیخانی، مهران مدیری و نمونه هایی از این دست، به هر حال به دلیل بافتی که دارند و استقبالی که از آنها در افکار عمومی می گردد، حمایت اقتصادی قوی تری هم می توانند در برنامه هایشان جذب نمایند. اما نکته ای که وجود دارد این است که عصر جدید یک قدم جلوتر از برنامه های سرگرم نماینده بوده و آن نشاط اجتماعی است که در جامعه تزریق می نماید و این، نکته مثبت این برنامه است. اگر این روزها نشاط اجتماعی در برنامه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد اتفاق بهتری رقم خواهد خورد.

او در بخش دیگری از گفت وگوی خود با وبلاگ صبوحا درباره برنامه عصر جدید یادآور می گردد: مسلما برنامه ای که این ظرفیت را دارد که چنین مورد توجه قرار بگیرد، طبیعتا حداکثر استفاده را هم می نماید؛ نکته ای که از منظر حقوق مخاطب غلط است اما نمی توان به آن ایراد گرفت؛ چراکه خود صدا و سیما هم با مسائل عدیده ای روبرو است و هیچ نهاد نظارتی هم وجود ندارد که در آن این مسائل مطرح گردد که کجاها حقوق مخاطب را ضایع نموده است؛ در واقع این نقض حقوق قانون مخاطب که در جهان وجود دارد، در دعاوی حقوقی ما هیچ گونه جایگاهی ندارد و صرفا می توان به مباحث اخلاقی استناد کرد.

این استاد فرهنگ و رسانه در خاتمه صحبت هایش چنین می گوید: در حال حاضر همه شرایط صداوسیما را می دانند. شما به عنوان یک برنامه ساز اگر بهترین برنامه ها را هم به صداوسیما ببریید اگر اسپانسر نداشته باشید به شما آنتن نمی دهند، اما اگر بدترین برنامه را داشته باشید و اسپانسر داشته باشید به شما آنتن می دهند. این یک اصل کلی است که همه می دانند. عصر جدید هم با شناسایی ذائقه مخاطب توانسته یک برنامه مورد توجه افکار عمومی ارائه دهد اما از نظر رعایت حقوق مخاطب این حجم از تبلیغات غلط و رقابتی نابرابر در فراوری محتوا و اختصاص زمان با سایر برنامه ها محسوب می گردد.