برای تحقق سیاست همسایگی باید طراحی استراتژیک داشته باشیم - وبلاگ صبوحا

به گزارش وبلاگ صبوحا، تهران (پانا) - دبیر علمی همایش ملی ایران و همسایگان گفت برای محقق شدن سیاست همسایگی باید برنامه راهبردی و طراحی استراتژیک و بعلاوه تقسیم کار ملی داشته باشیم.

سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، دبیر علمی همایش ملی ایران و همسایگان، اظهار کرد: با روی کار آمدن دولت سیزدهم و بعلاوه شرایط منطقه ای و بین المللی که کشور ما در آن قرار گرفته، ارتباط با همسایگان و سیاست همسایگی یکی از مهمترین اولویت های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران محسوب می گردد.

وی با بیان اینکه تنها چیزی که ما در سیاست و نظام بین الملل نمی توانیم آن را تغییر دهیم همسایگان هستند، اظهار کرد: چه به لحاظ سیاسی چه به لحاظ امنیتی چه به لحاظ ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک، همسایگان حائز اهمیت بسیار زیادی هستند؛ از این رو، در دولت سیزدهم یکی از اولویت های مهم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، سیاست همسایگی و توسعه روابط با همسایگان تعریف و مشخص شده است.

دهقانی فیروزآبادی پیگیری راهبرد ایران هراسی به وسیله دشمنان را یکی از موانع توسعه روابط با همسایگان دانست و گفت: متأسفانه دشمنان جمهوری اسلامی ایران در سال های گذشته و به ویژه در چند سال اخیر درصدد تهدید پنداری و تهدید انگاری جمهوری اسلامی ایران برای همسایگان بوده اند و بعضی از همسایگان بر اساس درک نادرستی که از جمهوری اسلامی داشته اند یک تهدید پنداری غیرواقعی برایشان شکل گرفته است.

وی اضافه نمود: برگزاری رویدادهای علمی مانند همایش ملی ایران و همسایگان هم می تواند آن روایت نادرست را تصحیح کند و هم این فرصت را می دهد تا بتوانیم روایت های واقعی و اهداف و سیاست های جمهوری اسلامی ایران را ترسیم کنیم.

دبیر کمیته علمی همایش ملی ایران و همسایگان تأکید کرد: بسیاری از سوء تفاهم ها و سوءبرداشت ها ناشی از عدم شناخت درست از جمهوری اسلامی ایران است، ضمن اینکه ما هم احتیاج به شناخت مبتنی بر واقعیت از همسایگان خود داریم و باید به یک تفاهم مشترکی برسیم که براساس آن اهداف و منافع مشترک را شناسایی و عملی کنیم

استاد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی با تعریف سیاست همسایگی گفت: شاید یکی از رایج ترین تعاریف توسعه روابط با همسایگان یا در اولویت قرار گرفتن همسایگان در سیاست خارجی بر اساس منافع مشترک باشد. به این معنا، سیاست همسایگی به معنای اولویت قرار گرفتن همسایگان و توسعه روابط با همسایگان بر اساس فهم مشترک و تأمین منافع مشترک است.

وی اضافه نمود: به نظر من سیاست همسایگی یک نوع جهت گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر اولویت دادن به همسایگان و توسعه روابط خارجی با 15 کشور همسایه و کوشش برای ایجاد یک همگرایی با آنها بر اساس منافع مشترک است.

دبیر علمی همایش ملی ایران و همسایگان با آسیب شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در ادوار مختلف توضیح داد: از نظر من شاید یکی از آسیب های سیاست خارجی ما در گذشته این بوده است که ما در سیاست خارجی مان رویکرد منطقه ای را آن گونه که شایسته بوده تعریف ننموده ایم و معمولاً در دولت های پیشین این گونه بوده که روابط با همسایگان و سیاست منطقه ای و سیاست همسایگی در ذیل روابط بین المللی جمهوری اسلامی ایران تعریف می شد، یعنی روابط با قدرت های بزرگ و روابط با قدرت های فرامنطقه ای و ما به ازا و به اقتضای آن در منطقه پیگیری می شد.

وی اضافه نمود: در دولت سیزدهم به درستی شاهد اولویت یافتن سیاست همسایگی و رابطه با همسایگان و تغییر رویکرد گذشته هستیم. همسایگان و سیاست همسایگی فی نفسه برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت است. اگر ما بتوانیم توازن و تعادل میان سیاست بین الملل و سیاست فرامنطقه ای و سیاست منطقه ای و همسایگی خودمان را برقرار کنیم، گام مؤثری برای تحقق و تأمین منافع جمهوری اسلامی ایران را برداشته ایم.

دهقانی فیروزآبادی در تشریح الزامات و راهکارهای اجرای سیاست همسایگی و توسعه روابط با همسایگان تأکید کرد: برای محقق شدن سیاست همسایگی باید برنامه راهبردی و طراحی استراتژیک و بعلاوه تقسیم کار ملی داشته باشیم. سیاست خارجی محدود و منحصر به وزارت خارجه نیست و نهادهای مختلفی در آن ایفای نقش می نمایند اما سیاست خارجی بر اساس حضور و نقش آفرینی نهادهای مختلف نهایتاً خروجی اش باید تأمین منافع ملی باشد، بنابراین یکی از الزامات این است که ما باید یک راهبرد مشخصی برای سیاست همسایگی و یک طراحی استراتژیک برای آن داشته باشیم.

وی اضافه نمود: به نظر من یکی از الزامات مهم سیاست همسایگی و توسعه روابط با همسایگان، هم زیستی مسالمت آمیز است. اگر بخواهیم با کشورهای منطقه نزدیک تر شویم باید بر اساس منافع مشترک و احترام متقابل همکاری داشته باشیم که اولین شرط و لازمه اش هم زیستی مسالمت آمیز است. یعنی ضمن پذیرش اختلاف نظرها باهم رابطه و مراوده داشته باشیم.

این استاد روابط بین الملل با اشاره به بعضی تنش ها و رقابت های موجود میان کشورهای همسایه ایران خاطرنشان ساخت: در روابط بین الملل منازعه یک امر بدیهی و طبیعی است در واقع سیاست، علم مدیریت منافع متعارض است ولی تفاوت در یک سیاست معقول و یک سیاست نامعقول در این است که ما بتوانیم این اختلافات و منازعات را به صورت مسالمت آمیز کاهش دهیم و حتی حل کنیم. نباید اجازه دهیم که تنش ها به سطح بالاتری ارتقا پیدا کند یعنی تصاعد منازعه و بحران نداشته باشیم.

وی با بیان اینکه در سیاست همسایگی، باید بر منافع مشترک به جای تهدیدهای مشترک تأکید کنیم گفت: البته این گزاره به این معنا نیست که ما به تهدیدهای مشترک بی تفاوت باشیم، قطعاً یکی از زمینه های همکاری همسایگان در مواجهه و مقابله با تهدیدات مشترک است، ولی به نظرم آن چیزی که سیاست همسایگی را برجسته و پایدار می سازد این است که ما چگونه می توانیم بر اساس منافع مشترک همکاری کنیم. چون منافع مشترک پایدارتر از تهدیدات مشترک است.

دهقانی فیروزآبادی با اشاره به برگزاری همایش ملی ایران و همسایگان گفت: اینها مواردی است که ما می خواهیم در این همایش بدان بپردازیم. این همایش به وسیله مرکز آینده پژوهی دنیا اسلام و وزارت امور خارجه با مشارکت دانشگاه های مختلف ازجمله دانشگاه علامه طباطبایی، شهید بهشتی، عالی دفاع ملی، امام حسین، فردوسی مشهد، گیلان، مازندران، انجمن ژئوپلیتیک ایران و... در بهمن 1400 برگزار می گردد.

وی اضافه نمود: اگرچه همه اهمیت و ضرورت سیاست همسایگی در کشور به وسیله برگزاری همایش تأمین نمی گردد ولی یکی از قالب ها و ساز و کارهای بسیار مؤثر این است که ما یک همایش هایی بر اساس هم اندیشی داشته باشیم که به یک اجماع ملی برسیم و بعد هم بتوانیم در جهت تفاهم منطقه ای حرکت کنیم.

دهقانی فیروزآبادی با تأکید بر اینکه در این همایش تعریف خاص جمهوری اسلامی ایران از سیاست همسایگی مبنا است، گفت: امیدواریم این همایش بتواند هم در تبیین اهمیت و برجسته سازی این موضوع و هم در سطح علمی، آموزشی و نظری گام مؤثری بردارد. چون یکی از اهداف ما فراوری ادبیات در سیاست همسایگی است به خصوص با یک نگاه ایرانی به سیاست همسایگی نه بر اساس نگاه دیگران. ما امیدواریم این همایش و همایش های دیگری که برگزار می گردد به صورت توصیه نامه های سیاستی به بهبود فرآیندها و سیاست هایی که در عمل اجرا می گردد یاری کند و ما در عمل و در حوزه اجرایی هم بتوانیم از این سیاست ها استفاده کنیم.

دبیر علمی همایش ملی ایران و همسایگان با تشریح فرایندهای کمیته علمی اظهار کرد: به فضل الهی این همایش به یک مرکز پژوهشی یا یک دانشگاه خاص محدود نشد بلکه دانشگاه های مختلف و انجمن های علمی و مراکز پژوهشی مختلفی در امر برگزاری مشارکت دارند که بسیار ارزنده است و گستره علمی که این همایش ایجاد نموده است به نظرم نقطه مثبت و مهمی است که ما همزمان از اندیشمندان مختلف، پژوهشگران مختلف، اساتید متفاوت استفاده کنیم .

وی اضافه نمود: پیش از برگزاری این همایش بیش از 10 پیش نشست برگزار شده است که آن هم یکی از نقاط قوت است که همایش فقط به یک روز محدود نشده بلکه از هفته ها قبل فرایند برگزاری پیش نشست ها شروع شده است. بحمدالله استقبال جامعه علمی و اجرایی از همایش بسیار چشمگیر بوده و ما مقالات زیادی را دریافت کردیم. این مقالات در چند مرحله داوری شده و در سطوح مختلفی هم در یک فصلنامه تخصصی در خصوص سیاست خارجی ایران و هم در کتابچه و نمایه الکترونیکی همایش منتشر خواهد شد.