آغازی بر سرانجام دولت های سنتی ، آنالیز اهمیت دولت الکترونیک در عصر دیجیتال - وبلاگ صبوحا

به گزارش وبلاگ صبوحا، اهمیت دولت الکترونیک در عصر دیجیتال با توجه به ساختار سنتی قدر در جامعه آنالیز شده و این نتیجه تلنگری است که کرونا برای انتها دادن به دولت های سنتی زده است.

*گوشه و کنار نشریات، کیمیا محمدزاده: از گذشته تا به امروز دولت به معنای بزرگترین ساختار قدرت در جامعه تعریف می گردد. ساختاری که تمامی مناسبات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... افراد و گروه ها را مدیریت می نماید. اگر سیاست را تخصیص آمرانه ارزش ها بدانیم. دولت به عنوان متولی سیاست ها نقش پررنگی پیدا می نماید. در نتیجه برای اینکه دولت با تحولات روز همگام باشد و نقش و اثرگذاری خود را در تحولات از دست ندهد؛ باید خود را با تحولات هر عصر و دوره ای همراه کند. عصری که امروز در آن زیست می کنیم، عصر دیجیتال است. عصری که بیش از پیش ساختار دولت ها را تحت شعاع قرار می دهد.

بطور کلی دولت های سنتی و حکمرانی مبتنی بر کاغذ و اشخاص در عصر دیجیتال امکان بقا ندارد. این درحالی است که دولت های مبتنی بر اطلاعات در صدد تسهیل اداره حکومت از طریق سامانه های الکترونیکی هستند و کوشش می نمایند نقش افراد را در جمع آوری اطلاعات در حوزه های اقتصادی، اداری، اجتماعی و... به حداقل برسانند. از سوی دیگر در دولت های الکترونیک، موضوع شفافیت به ویژه در مسائل اقتصادی به بالاترین میزان اهمیت خود می رسد که می توان با دسته بندی سامانه های شفافیت به سه گروه عمده این موضوع را تبیین کرد.

1. جریان اسناد

2. جریان کالا، خدمات و دارایی های فیزیکی

3. جریان پول، اعتبار و دارایی های اقتصادی

بحث دولت الکترونیک در کشور ایران طی برنامه های توسعه به ویژه برنامه توسعه پنجم پیگیری شده است. به عنوان نمونه براساس برنامه توسعه پنجم مسئله سلامت نظام اداری و تجارت الکترونیک مطرح شده است. در واقع طبق فصل چهارم قانون برنامه پنجم توسعه، همه دستگاه های اجرایی موظف هستند تا زمینه لازم را برای ایجاد بستر الکترونیکی مناسب تجاری با مواردی مانند امضای الکترونیکی و ضبط و ثبت اموال و دارایی ها فراهم نمایند. در بحث سلامت نظام اداری هم تمامی دستگاه های اجرایی موظف هستند که نسبت به اهمیت سرمایه نیروی انسانی هشیار باشند و براساس قانونی که در این راستا وجود دارد: قانون خدمات کشوری، کسانی که در هر یک از دستگاه های اجرایی استخدام می شوند؛ موظف به استفاده از نرم افزار های سازمان ها می شوند و همین امر باعث افزایش کیفیت اجرای قوانین، کاهش اقدامات زیان آور کارکنان و مقامات و در آخر باعث افزایش شفافیت می گردد. این دو موضوع نمونه هایی است که سبب افزایش قدرت دولت می گردد و ساختار دولت را دور از فساد نگه می دارد.

امروزه با فرآیند جهانی شدن و از بین رفتن مرز ها، دولت به بهانه رشد و توسعه اقتصادی به حاشیه رانده می گردد. با این حال در صحنه عمل، دولت ها همچنان نقش پررنگ خود را در پیشبرد اقتصاد کشور ها ایفا می نمایند. در جامعه جهانی کشور های پیشرو در زمینه اقتصادی، دارای دولت قوی الکترونیکی هستند. در این دولت ها، تمامی صادرات و واردات در سامانه های تجاری تنظیم می شوند. از سوی دیگر هویت تمام اشخاص حقیقی و حقوقی با کدگذاری بر روی تمامی مشاغل، موقعیت ها، کالا ها و خدمات قابل شناسایی و ردیابی است. این امر یاری زیادی به اقتصاد این کشور ها نموده است. همچنین با اطلاعاتی که کشور ها از این بستر بدست می آورند؛ می توان وقوع جرم و فساد را بطور محسوسی کاهش داد.

در کشور ما با تمام تاکیداتی که بر ایجاد بستر الکترونیکی وجود دارد؛ بسیاری از افراد جامعه برای انجام کار های اداری مجبور به حضور طولانی مدت در مراکز اداری می شوند و در میان پیچیدگی های کاغذبازی، زمان های زیادی را از دست دهند. از سوی دیگر روش های سنتی معمول جمع آوری های اطلاعات در کشور ما از قبیل سرشماری، روش دقیقی نیست. همین موضوع باعث شده که در سیاستگذاری ها و قانون گذاری ها نتوانیم به تبیین درستی دست یابیم. به عنوان مثال در موضوع اقتصادیات بر خانه های خالی از سکنه، شناخت خانه های خالی از سکنه و مالکانی که فارغ از احتیاج شخصی و سرمایه گذاری محدود، به خرید و فروش خانه می پردازند، در هاله ای از ابهام فرو رفته است. از این رو نبود یک سامانه کارآمد برای آنالیز و جمع آوری اطلاعات، کشور را با چالش های گوناگونی رو به رو می نماید. در حقیقت در بسیاری از حوزه های اقتصادی کشور از جمله حوزه های بانکی، قضایی، تجاری، گردشگری و... بستر سامانه های الکترونیکی فراهم شده است، اما در اغلب حوزه ها این سامانه ها به بهره برداری نرسیده است.

سالانه دولت، بودجه قابل توجهی به توسعه زیرساخت های الکترونیک می پردازد. این رقم در سال 97 چیزی حدود 47 میلیارد و 422 میلیون و 200 هزار تومان بوده است. در حالی که در سال 98 دولت اعتبار توسعه زیرساخت های الکترونیک را به رقم 74 میلیارد و 170 میلیون تومان افزایش داد.

در نتیجه باید گفت اهمیت دولت الکترونیک، در عصر دیجیتال غیر قابل انکار است. از این رو دولت باید در راه فراگیر شدن هرچه بیشتر سامانه های الکترونیکی کوشش کند. وظیفه دیگر دولت در این راستا الزام همه کارکنان و دست اندر کاران دستگاه های اجرایی به استفاده از این سامانه ها است. ناگفته نماند دولت الکترونیک، پیوند عمیقی با موضوع شفافیت و دوری از فساد دارد؛ به همین دلیل به قدرتمند شدن دولت و به تبع آن رفاه عمومی همه مردم می انجامد. در روزگاری که کشور درگیر یک نبرد تن به تن با کرونا است؛ ایجاد بستر الکترونیکی باید به طور جدی در دستور کار دولت قرار بگیرد. به بیان دیگر همه دستگاه های اجرایی در سراسر کشور در همه حوزه ها باید از سامانه های در دسترس استفاده نمایند و با بودجه ای که در اختیارشان قرار می گیرد؛ این بحث را در حوزه کاری خود پیگیری نمایند. کرونا تلنگری برای خاتمه دولت های سنتی بود؛ امروز شروع دیگری در راه است.

نشریه قدم، دانشگاه تهران، شماره دوم

نشریه قدم، دانشگاه تهران، شماره دوم

نشریه قدم، دانشگاه تهران، شماره دوم